HISTORISCHE FEITEN

HET WESTERDOKSEILAND

Het Westerdokseiland was er niet altijd.

Het Westerdokseiland is ontstaan door het langzaam dichtslibben van een gedeelte van de rivier het IJ. Het eiland is in 1834 in gebruik genomen als doorvoerplaats van goederen tussen het station en het water. Na zijn werkzame taak in de historie van Amsterdam ruimschoots te hebben volbracht gaat het Westerdokseiland nu dienst doen als bijzonder en uniek wooneiland.

Het IJ is het water waaraan Amsterdam in het verleden is ontstaan toen alle scheepvaartverkeer naar en van de stad nog via de Zuiderzee (het huidige IJsselmeer) en verder naar de Noordzee en oceanen geschiedde. Eerst werd er destijds tegen de dichtslibbing van het IJ een ringdijk gemaakt. Er ontstond hierdoor een bassin of dok, waarin zeeschepen destijds rustig en diep water vonden en wat tevens gevrijwaard was van aanslibbing. Toen dat dok later in onbruik raakte is er daarin een eiland geplempt. Dit is het Westerdokseiland, wat zo'n beetje dwars op de drie Westelijke Eilanden ligt, te weten het Bickers-, het Realen- en het Prinseneiland. Op de kaart bevinden deze drie eilanden zich ten westen van het Centraal Station.

Een bestemming zoals de eerder, in 1614 en '15 aangeplempte drie Westelijke eilanden kreeg het niet. Dat was als vestigingsplaats van lawaai- en stank- veroorzakende bedrijven zoals scheeps- en breeuwwerven en aanverwante nijverheid. Het Westerdokseiland werd meer een doorvoerplaats. Het treinspoor was inmiddels doorgetrokken tot het nabijgelegen Centraal Station dat in 1889 gereedkwam. En later werd dat spoor weer verder doorgetrokken tot aan de kades van het Westerdokseiland die grensden aan het diepe water van het Westerdok, zodat de goederen, die daar door schepen met een steeds grotere diepgang werden aangevoerd, weer per trein afgevoerd konden worden. In verband hiermee kwamen er later bijvoorbeeld ook silo's voor aangevoerde granen en douaneloodsen voor het inklaren van goederen op het eiland.

Geschiedenis

Dat was globaal zo'n beetje de situatie tot 1960, '70. De drie Westelijke eilanden waren inmiddels van werkeilanden, wooneilanden geworden. Op het Westerdokseiland was de goederenaanvoer gestokt. De graansilo's waren in onbruik geraakt. Evenals de douaneloodsen. Later zijn die weer deels door kunstenaars en bedrijfjes in gebruik genomen.

De loodsen vormden een geliefd object voor graffiti-kunstenaars. Het eiland ligt nu eigenlijk braak en wordt bouwrijp gemaakt. Het gaat ook een wooneiland worden. De komende jaren worden er ruim negenhonderd woningen gebouwd. De nieuwbouw reikt straks tot veertig meter hoog.

Tot zover in het kort de geschiedenis van een relatief onbekende plek in Amsterdam. Al gebeuren er sporadisch nog wel dingen. Zo is er de Silodam: de voormalige graansilo's zijn verbouwd tot woningen met een prachtig uitzicht. Op het Stenen Hoofd, ooit aanlegplaats voor de schepen van de Holland-Amerikalijn zijn zo af en toe festiviteiten en er groeien diverse soorten varens op de kademuren, waarvan sommige zeldzaam. Van het uiteinde van het Stenen Hoofd staat alleen nog de draagconstructie. En er is natuurlijk de verkeersweg - de Westerdoksdijk - die zich in de lengterichting over het eiland slingert.

Tijdelijk Stationsgebouw op Westerdokseiland

Wist je dat er in de 19e eeuw een tijdelijk treinstation was op het Westerdokseiland? Nog voor het Centraal Station? Het was een tijdelijk station voor de lijnen richting Haarlem en Zaandam. Op 19 december 1879 werden ook de lijnen uit het oosten hiernaar doorgetrokken. Het station werd gesloten bij de opening van het Centraal Station.

Geopend op 15 oktober 1878
gesloten op 15 oktober 1889
Stationsgebouw (1878-1889)

Overwegend uit hout gebouwd. Een hoog middendeel met begane grond, twee verdiepingen en een zolder, met aan weerszijden een lage vleugel. Aan beide kanten een eindgebouw dat 1 1/2 verdieping hoog is.

Hier is een foto van 19 april 1953, toen het eiland nog rangeer terrein was voor de Nederlandsche Spoorwegen

Oude benamingen, gevonden op een oude kaart van Amsterdam uit 1854.
(Informatie ontvangen van Hennie Rudolphi).

De Westerdoksdijk heette toen "de Nieuwe IJdijk". Die liep ongeveer vanaf de huidige brug over het Westerkanaal, dus vanaf de van Diemenstraat richting Waterpolitie.
Vanaf de huidige Graansilo kijkende richting IJ (noord en noordoosten) had men het over het "van Ouds IJzigt"
De kromming van het IJ bij de Graansilo (het water en land?) noemde men vroeger "Voetreer"
Er was vroeger al wel sprake van "Westerdok"
Op ongeveer de hoogte van La Grande Cour was de "Westerdoksluis" gesitueerd, met een verbinding Westerdok > IJ.
Op ongeveer de hoogte van VOC-Cour was sprake van een "zwemplaats" (wat dat dan ook moge zijn)
Het gebied tegenover het Goedkoop-gebouw (het water en een stukje land?) noemde men toen "Galgebaak"

---- TERUG NAAR HISTORIE ----

HISTORISCHE FEITEN HET WESTERDOKSEILAND
Het Westerdokseiland was er niet altijd. Het Westerdokseiland is ontstaan door het langzaam dichtslibben van een gedeelte van de rivier het IJ. Het eiland is in 1834 in gebruik genomen als doorvoerplaats van goederen tussen het station en het water. Na zijn werkzame taak in de historie van Amsterdam ruimschoots te hebben volbracht gaat het Westerdokseiland nu dienst doen als bijzonder en uniek wooneiland.
Het IJ is het water waaraan Amsterdam in het verleden is ontstaan toen alle scheepvaartverkeer naar en van de stad nog via de Zuiderzee (het huidige IJsselmeer) en verder naar de Noordzee en oceanen geschiedde. Eerst werd er destijds tegen de dichtslibbing van het IJ een ringdijk gemaakt. Er ontstond hierdoor een bassin of dok, waarin zeeschepen destijds rustig en diep water vonden en wat tevens gevrijwaard was van aanslibbing. Toen dat dok later in onbruik raakte is er daarin een eiland geplempt. Dit is het Westerdokseiland, wat zo'n beetje dwars op de drie Westelijke Eilanden ligt, te weten het Bickers-, het Realen- en het Prinseneiland. Op de kaart bevinden deze drie eilanden zich ten westen van het Centraal Station. Een bestemming zoals de eerder, in 1614 en '15 aangeplempte drie Westelijke eilanden kreeg het niet. Dat was als vestigingsplaats van lawaai- en stank- veroorzakende bedrijven zoals scheeps- en breeuwwerven en aanverwante nijverheid. Het Westerdokseiland werd meer een doorvoerplaats. Het treinspoor was inmiddels doorgetrokken tot het nabijgelegen Centraal Station dat in 1889 gereedkwam. En later werd dat spoor weer verder doorgetrokken tot aan de kades van het Westerdokseiland die grensden aan het diepe water van het Westerdok, zodat de goederen, die daar door schepen met een steeds grotere diepgang werden aangevoerd, weer per trein afgevoerd konden worden. In verband hiermee kwamen er later bijvoorbeeld ook silo's voor aangevoerde granen en douaneloodsen voor het inklaren van goederen op het eiland. Geschiedenis Dat was globaal zo'n beetje de situatie tot 1960, '70. De drie Westelijke eilanden waren inmiddels van werkeilanden, wooneilanden geworden. Op het Westerdokseiland was de goederenaanvoer gestokt. De graansilo's waren in onbruik geraakt. Evenals de douaneloodsen. Later zijn die weer deels door kunstenaars en bedrijfjes in gebruik genomen. De loodsen vormden een geliefd object voor graffiti-kunstenaars. Het eiland ligt nu eigenlijk braak en wordt bouwrijp gemaakt. Het gaat ook een wooneiland worden. De komende jaren worden er ruim negenhonderd woningen gebouwd. De nieuwbouw reikt straks tot veertig meter hoog. Tot zover in het kort de geschiedenis van een relatief onbekende plek in Amsterdam. Al gebeuren er sporadisch nog wel dingen. Zo is er de Silodam: de voormalige graansilo's zijn verbouwd tot woningen met een prachtig uitzicht. Op het Stenen Hoofd, ooit aanlegplaats voor de schepen van de Holland-Amerikalijn zijn zo af en toe festiviteiten en er groeien diverse soorten varens op de kademuren, waarvan sommige zeldzaam. Van het uiteinde van het Stenen Hoofd staat alleen nog de draagconstructie. En er is natuurlijk de verkeersweg - de Westerdoksdijk - die zich in de lengterichting over het eiland slingert.
Tijdelijk Stationsgebouw op Westerdokseiland Wist je dat er in de 19e eeuw een tijdelijk treinstation was op het Westerdokseiland? Nog voor het Centraal Station? Het was een tijdelijk station voor de lijnen richting Haarlem en Zaandam. Op 19 december 1879 werden ook de lijnen uit het oosten hiernaar doorgetrokken. Het station werd gesloten bij de opening van het Centraal Station. Geopend op 15 oktober 1878 gesloten op 15 oktober 1889 Stationsgebouw (1878-1889) Overwegend uit hout gebouwd. Een hoog middendeel met begane grond, twee verdiepingen en een zolder, met aan weerszijden een lage vleugel. Aan beide kanten een eindgebouw dat 1 1/2 verdieping hoog is.
Hier is een foto van 19 april 1953, toen het eiland nog rangeer terrein was voor de Nederlandsche Spoorwegen
Oude benamingen, gevonden op een oude kaart van Amsterdam uit 1854. (Informatie ontvangen van Hennie Rudolphi). De Westerdoksdijk heette toen "de Nieuwe IJdijk". Die liep ongeveer vanaf de huidige brug over het Westerkanaal, dus vanaf de van Diemenstraat richting Waterpolitie. Vanaf de huidige Graansilo kijkende richting IJ (noord en noordoosten) had men het over het "van Ouds IJzigt" De kromming van het IJ bij de Graansilo (het water en land?) noemde men vroeger "Voetreer" Er was vroeger al wel sprake van "Westerdok" Op ongeveer de hoogte van La Grande Cour was de "Westerdoksluis" gesitueerd, met een verbinding Westerdok > IJ. Op ongeveer de hoogte van VOC-Cour was sprake van een "zwemplaats" (wat dat dan ook moge zijn) Het gebied tegenover het Goedkoop-gebouw (het water en een stukje land?) noemde men toen "Galgebaak"
---- TERUG NAAR HISTORIE ----